കരുണയുടെ സാക്ഷ്യങ്ങള്‍

• മിഥുന്‍ ജെ ഫ്രാന്‍സിസ് എസ് ജെ

• ആമുഖം

2025 ഏപ്രില്‍ 21 ന്, റോമായിലെ 266-ാമത് ബിഷപ്പായ പോപ്പ് ഫ്രാന്‍സിസ് 88-ാം വയസ്സില്‍ ഈ ലോകവും വിട്ടു തന്റെ പിതാവിന്റെ പക്കലേക്കു യാത്രയായി. ഛിന്നഭിന്നമായ ഒരു ലോകത്ത് പാപ്പാസാമ്രാജ്യത്തിന്റെയും കത്തോലിക്ക സഭയുടെയും പങ്ക് പുനര്‍വിശദീകരിക്കുന്ന ഒരു പൈതൃകം അദ്ദേഹം സഭയില്‍ അവശേഷിപ്പിച്ചു. ജോര്‍ജ് മാരിയോ ബെര്‍ഗോളിയോ എന്ന ജന്മനാമത്തിലുള്ള അദ്ദേഹം, ആദ്യത്തെ ജെസ്യൂട്ട് പോപ്പും ആഗോള തെക്കിന്റെ മാതൃകാപുത്രനുമായി, മതാധികാരികളുടെ മേധാവിത്വത്തെ വിമര്‍ശിച്ചു, ഉപേക്ഷിക്കപ്പെട്ടവരോട് ഐക്യപ്പെട്ടു, മനുഷ്യരോടൊപ്പം 'ഒന്നിച്ചു നടക്കുന്ന' ഒരു സഭയുടെ ജീവന്റെ മാതൃക സൃഷ്ടിച്ചു. മൂലധാരയായ വിനയം, സഭാസമിതി ഭരണം (Synod), മത സൗഹൃദവും അതിനുള്ള ആഹ്വാനവും, സമാധാനനീതി പ്രവര്‍ത്തനങ്ങള്‍ എന്നിവയിലൂടെ ലോകത്തിന് സേവനമര്‍പ്പിക്കുന്ന ഒരു സഭയുടെ മാതൃകാപൈതൃകമായി നിലനില്‍ക്കുന്ന അദ്ദേഹത്തിന്റെ ഓരോ പ്രവര്‍ത്തിയും എന്നും സഭയുടെ ചരിത്രത്തില്‍ സുവര്‍ണലിപികളില്‍ ആലേഖനം ചെയ്തു കഴിഞ്ഞു.

പോപ്പ് ഫ്രാന്‍സിസിന്റെ ദൗത്യ (Papal Mission) കാലഘട്ടം എന്നത് 'പാപ്പാ ആഡംബരത്തെ' സജീവമായി നിരാകരിച്ചും, ദരിദ്രരോടും പ്രവാസികളോടും ചേര്‍ന്നുനില്‍ക്കുന്ന ഒരു ദൈവശാസ്ത്രത്തെ ജീവിതത്തിലൂടെ മൂര്‍ത്തമാക്കിയുമുള്ള ഒരു യുഗമായിരുന്നു. അരമനയായ 'അപ്പസ്‌തോലിക് പാലസില്‍' നിന്ന് വിട്ടുനിന്ന് 'കാസ സാന്ത മാര്‍ത്ത' എന്ന സാധാരണ മുറിയില്‍ താമസിക്കാന്‍ തിരഞ്ഞെടുത്തതും, സ്വന്തം ബാഗ് ചുമക്കുക, സാധാരണ വിശ്വാസികളോട് ആശ്വാസവാക്കുകള്‍ പങ്കിടാന്‍ ഫോണ്‍ മുഖേന സംവദിക്കുക തുടങ്ങിയ അനൗപചാരിക ഭാഷയും പ്രവര്‍ത്തികളും ഇവയെല്ലാം പരമ്പരാഗതമായതിനെ തകിടംമറിച്ച ചിഹ്നങ്ങളായിരുന്നു.

• വിനയത്തിന്റെ പ്രതീകങ്ങള്‍

വിശുദ്ധവാരാചരണങ്ങളില്‍ തടവുകാരുടെയും അഭയാര്‍ഥികളുടെയും സ്ത്രീകളുടെയും പാദം കഴുകിയതു പോലുള്ള അദ്ദേഹത്തിന്റെ പ്രവൃത്തികള്‍, 'ദരിദ്രരുടെ സഭ' എന്ന ദര്‍ശനത്തിന്റെ ജീവന്റെ മാതൃകയായി മാറി. 2013-ല്‍ റോമിലെ ഒരു ജയിലില്‍, ഒരു മുസ്ലിം സ്ത്രീയുള്‍പ്പെടെയുള്ള തടവുകാരുടെ പാദങ്ങള്‍ ചുംബിച്ചുകൊണ്ട്, 'നാമെല്ലാവരും ദൈവത്തിന്റെ മക്കളാണ്' എന്ന് അദ്ദേഹം പ്രഖ്യാപിച്ചു. ഇത്തരം പ്രവൃത്തികള്‍ പരമ്പരാവാദികളെ ഇളക്കിവിട്ടെങ്കിലും, സഭയിലെ നേതൃത്വം 'ക്രിസ്തുവിന്റെ സേവകത്വം' പോലെയായിരിക്കണം എന്ന അദ്ദേഹത്തിന്റെ വിശ്വാസത്തെ ലോകമെമ്പാടും പ്രതിധ്വനിപ്പിച്ചു.

• ക്ലെറിക്കല്‍ അധികാരത്തോടുള്ള വെല്ലുവിളി

സഭാനേതാക്കളെ 'ആടുകളുടെ മണം അറിയാന്‍' ക്ഷണിച്ച്, ഭരണാധികാരത്തിന് മുകളില്‍ ആത്മീയസംരക്ഷണത്തെ മുന്‍തൂക്കമിട്ട ഫ്രാന്‍സിസ്, കര്‍ദിനാളന്മാരോടൊപ്പം പൊതുബസില്‍ യാത്ര ചെയ്യുക, ആഡംബര വസ്ത്രങ്ങള്‍ നിരാകരിക്കുക തുടങ്ങിയവയിലൂടെ മെത്രാന്മാരുടെ വിനയത്തിന് പുതിയ നിലവാരം സ്ഥാപിച്ചു. ഈ ലാഘവം നാടകീയതയല്ല, മറിച്ച് ഒരു ദൈവശാസ്ത്രപരമായ പ്രസ്താവനയായിരുന്നു: 'സഭയുടെ വിശ്വാസ്യത, പീഡിതരോടുള്ള അനുകമ്പയിലാണ്' എന്ന് അദ്ദേഹം ഉറച്ചുനിന്നു.

• സിനഡാലിറ്റി: ശ്രദ്ധിക്കുന്ന ഒരു സഭ

പോപ്പ് ഫ്രാന്‍സിസിന്റെ പരിഷ്‌കരണ ദര്‍ശനത്തിന്റെ കേന്ദ്രബിന്ദു 'സിനഡാലിറ്റി' ആയിരുന്നു.—സംവാദം, വിവേചനം, വിവേചനാബുദ്ധി, സാമൂഹ്യ നിര്‍ണ്ണയം എന്നിവയിലൂടെ 'ഒന്നിച്ചു നടക്കുന്ന' ഒരു പ്രക്രിയ. മുകളില്‍ നിന്ന് താഴേക്കുള്ള ഭരണമാതൃകയില്‍ നിന്ന് വ്യതിചലിക്കുന്ന, സുവിശേഷത്തിന്റെ സഹ ഉത്തരവാദിത്ത പ്രവര്‍ത്തകരായി സാധാരണ വിശ്വാസികള്‍, ക്ലര്‍ജി, ബിഷപ്പുമാര്‍ ഒത്തുചേരുന്ന ഒരു സഭയാണ് അദ്ദേഹം സ്വപ്നം കണ്ടത്. 'സിനഡാലിറ്റിയെക്കുറിച്ചുള്ള സിനഡ്' (2021-2024) എന്നത് അദ്ദേഹത്തിന്റെ പാപ്പാസിംഹാസനത്തിന്റെ പുതുമയെ സംജ്ജാതമാക്കി. സ്ത്രീകള്‍, യുവാക്കള്‍ എന്നിവര്‍ ഉള്‍പ്പെടെ സാധാരണ വിശ്വാസികള്‍ക്ക് സഭാനിര്‍ണ്ണയങ്ങളില്‍ പങ്കെടുക്കാനുള്ള അവസരം ഇത് നല്‍കി.

കത്തോലിക്ക ചരിത്രത്തില്‍ ആദ്യമായി, സിസ്റ്റര്‍ നതാലി ബെക്ക്വാര്‍ട്ട് പോലുള്ള സ്ത്രീകള്‍ക്ക് സിനഡ് ഓഫ് ബിഷപ്പ്‌സില്‍ വോട്ടിംഗ് അവകാശം ലഭിച്ചു. ലിംഗസമത്വത്തിലേക്കുള്ള ഒരു വന്‍മാറ്റമായിരുന്നു ഇത്. എന്നാല്‍, 'സിനഡാലിറ്റി' എന്ന ആശയത്തിന്റെ അസ്പഷ്ടതയും അപ്പസ്‌തോലിക അധികാരത്തെ ദുര്‍ബലപ്പെടുത്തുമോ എന്നതും വിമര്‍ശകര്‍ ചോദ്യം ചെയ്തു. ബര്‍ക്ക്, സാറ തുടങ്ങിയ പരമ്പരാവാദി കാര്‍ഡിനലുമാര്‍ സിദ്ധാന്തത്തിന്റെ 'വികാസത്തെ' എതിര്‍ത്തു. സ്ത്രീകള്‍ക്ക് പുരോഹിതപദവി അല്ലെങ്കില്‍ LGBTQ+ സമൂഹത്തിന്റെ സമാവേശം പോലുള്ള മുന്നേറ്റവാദ ആവശ്യങ്ങള്‍ക്ക് ഇത് വേദാനുസൃതമായ അംഗീകാരം നല്‍കുമോ എന്ന ഭയമായിരുന്നു ഇതിന് പിന്നില്‍. എന്നിട്ടും, ഫ്രാന്‍സിസ് സിനഡാലിറ്റിയെ 'പരിശുദ്ധാത്മാവിന്റെ നേതൃത്വത്തിലുള്ള യാത്ര' എന്ന് വിശേഷിപ്പിച്ചു. 'സഭ ജീവശക്തിയും സാമകാലികതയും നിലനിര്‍ത്താന്‍ വിശ്വാസികളെ ശ്രദ്ധിക്കണം' എന്ന് അദ്ദേഹം ഉറച്ചു പ്രഖ്യാപിച്ചു.

ഈ പ്രക്രിയ ലോകത്തിന്റെ പ്രാധാന്യങ്ങളിലെ വൈരുദ്ധ്യങ്ങളും വെളിച്ചം വീശി. പാശ്ചാത്യ കത്തോലിക്കര്‍ ഭരണപരിഷ്‌കാരങ്ങളെക്കുറിച്ച് വാദിക്കുമ്പോള്‍, ഗ്ലോബല്‍ സൗത്തിലെ സമൂഹങ്ങള്‍ ദാരിദ്ര്യവും കാലാവസ്ഥാ നീതിയും ഊന്നിപ്പറഞ്ഞു. ഫ്രാന്‍സിസ് ഈ വ്യത്യാസങ്ങളെ 'സംഘര്‍ഷങ്ങളുടെ സംസ്‌കാരം' അല്ല, മറിച്ച് 'വൈവിധ്യങ്ങളുടെ സന്ദര്‍ശനം' എന്ന ആശയത്തിലൂടെ സിനഡാലിറ്റിയെ ഒരു ഐക്യമാക്കി മാറ്റി. ഇത് വിചാരധാരകളെ അതിജീവിച്ച്, സഭയുടെ ബഹുവചന സ്വരങ്ങളെ ഒരു സമഗ്രതയിലേക്ക് നയിക്കുമെന്ന് അദ്ദേഹം വിശദീകരിച്ചു.

• മതേതര സംവാദം

പോപ്പ് ഫ്രാന്‍സിസിന്റെ മതേതര സംവാദത്തോടുള്ള പ്രതിബദ്ധത കത്തോലിക്ക സഭയുടെ മറ്റു മതങ്ങളോടുള്ള ഇടപെടലിനെ പുനര്‍വിന്യസിച്ചു. 'സമാധാനത്തിന് അത്യാവശ്യമായ ഒരു മാര്‍ഗം' എന്ന് സംവാദത്തെ വിശേഷിപ്പിച്ച അദ്ദേഹം, മുസ്ലിം, ഹിന്ദു, ബുദ്ധ, ജൂത നേതാക്കളുമായുള്ള ബന്ധങ്ങള്‍ ശക്തിപ്പെടുത്തിയതോടൊപ്പം മതാതിരേകവാദത്തെ ശക്തമായി നിരാകരിച്ചു. 2016-ല്‍ മോസ്‌കോയിലെ പാത്രിയര്‍ക്കീസ് കിറിലിനോട് കൂടിച്ചേര്‍ന്നതും (ഒരു പോപ്പും റഷ്യന്‍ ഓര്‍ത്തഡോക്‌സ് നേതാവും തമ്മിലുള്ള ആയിരം വര്‍ഷത്തിലെ ആദ്യ സമ്മേളനം), 2019-ല്‍ ഷെയ്ഖ് അഹമദ് അല്‍തയ്യബുമായി ചേര്‍ന്ന് മനുഷ്യ സാഹോദര്യത്തെക്കുറിച്ച് പ്രഖ്യാപിച്ചതും, എല്ലാ മതങ്ങളുടെയും സാമൂഹ്യ ആത്മീയ വേരുകളില്‍ അദ്ദേഹത്തിനുണ്ടായിരുന്ന വിശ്വാസത്തിന് തെളിവാണ്.

ജക്കാര്‍ത്തയില്‍ (2024), ഒരു മസ്ജിദിനെയും കത്തീഡ്രലിനെയും ബന്ധിപ്പിക്കുന്ന 'സൗഹൃദത്തിന്റെ തുരങ്കം' എന്ന പ്രതീകത്തിലൂടെ മതേതര ഐക്യത്തിന് ഊന്നല്‍ നല്‍കി. 'മനുഷ്യത്വത്തിന്റെ സാമൂഹ്യ ആഴങ്ങളിലേക്ക് ഇറങ്ങുക' എന്ന് വിശ്വാസികളോട് ആഹ്വാനം ചെയ്തു. നാസ്തികരുമായും അദ്ദേഹം സംവാദത്തില്‍ ഏര്‍പ്പെട്ടു: 'വിശ്വസിക്കാത്തവര്‍ പോലും നീതിയും സമാധാനവും സൃഷ്ടിക്കുന്നതില്‍ പങ്കാളികളാകാം' എന്ന് പ്രസ്താവിച്ചുകൊണ്ട് ആചാരവ്യവസ്ഥകളെ അതിജീവിക്കുന്ന ധാര്‍മ്മിക സഹകരണത്തെ അംഗീകരിച്ചു. ആപേക്ഷികതാവാദം എന്ന ആരോപണങ്ങള്‍ ഉയര്‍ന്നിട്ടും, 'എല്ലാവര്‍ക്കും സാമാന്യമായ അനന്തതയിലേക്കുള്ള ദാഹം' എന്ന തത്വത്തില്‍ അദ്ദേഹത്തിന്റെ സമീപനം മതഭേദങ്ങളെ പരസ്പര സമ്പന്നീകരണത്തിനുള്ള അവസരങ്ങളാക്കി മാറ്റി.

• സമാധാനത്തിനായുള്ള പോരാട്ടം

സംഘര്‍ഷ മേഖലകളില്‍ സമാധാനം പണിയുന്നതിനെ ഫ്രാന്‍സിസ് തന്റെ രാഷ്ട്രീയ പ്രാധാന്യമാക്കി. 'വലിയ രാജ്യങ്ങളുടെ ഉദാസീനതയുടെ ആഗോളവല്‍ക്കരണം' എന്ന് അഭിസംബോധന ചെയ്ത അദ്ദേഹം, അതിര്‍ത്തി മതിലുകളും നിര്വാസനങ്ങളും ക്രിസ്ത്യന്‍ ധര്‍മ്മത്തിന് വിരുദ്ധമാണെന്ന് വിമര്‍ശിച്ചു. 2016-ല്‍ ലെസ്‌ബോസ് സന്ദര്‍ശിച്ച് സിറിയന്‍ അഭയാര്‍ഥികളെ റോമിലേക്ക് കൊണ്ടുവന്നതും, ട്രംപിന്റെ കാലത്ത് അമേരിക്കയുടെ കുടിയേറ്റ നയത്തെ ചോദ്യം ചെയ്തതും, സ്ഥലഭ്രഷ്ടരോടുള്ള അദ്ദേഹത്തിന്റെ സാമൂഹ്യ ഐക്യത്തെ എടുത്തുകാട്ടി.

ഉക്രെയ്‌നില്‍, സൈനികവല്‍ക്കരണത്തേക്കാള്‍ സംവാദത്തിനുള്ള ആഹ്വാനം വിമര്‍ശനങ്ങള്‍ ഉണ്ടാക്കിയെങ്കിലും, 'യുദ്ധം എപ്പോഴും മനുഷ്യത്വത്തിന്റെ പരാജയമാണ്' എന്ന് സമാധാനത്തെ ഒരു സാമൂഹ്യ ഉത്തരവാദിത്വമായി രൂപപ്പെടുത്തി. ഇസ്രായേല്‍-പലസ്തീന്‍ പുനര്‍ചര്‍ച്ചയ്ക്കും സുഡാനിലെ മാനുഷിക സഹായത്തിനുമുള്ള അദ്ദേഹത്തിന്റെ ആഹ്വാനങ്ങള്‍, വിഭജനത്തിനുപകരം സംവാദത്തിന്റെ പ്രാധാന്യം ഊന്നിപ്പറഞ്ഞു. ചിലര്‍ ഇതിനെ അനാഥമായി കണക്കാക്കിയെങ്കിലും, 'മറ്റൊരാളെ സഹോദരനോ സഹോദരിയോ ആയി അംഗീകരിക്കുക' എന്നതില്‍ നിന്നാണ് സമാധാനം ആരംഭിക്കുന്നതെന്ന അദ്ദേഹത്തിന്റെ ദൃഢവിശ്വാസം ഇതില്‍ പ്രതിഫലിച്ചു.

• പൈതൃകം: പരിവര്‍ത്തനം സാധിച്ച ഒരു സഭ

പാരമ്പര്യത്തെയും നവീനതയെയും ഒത്തുചേര്‍ക്കാനുള്ള കഴിവിലാണ് പോപ്പ് ഫ്രാന്‍സിസിന്റെ വിപ്ലവാത്മകത. അദ്ദേഹം സഭയെ സമൂഹത്തിന്റെ അതിരുകളിലേക്ക് തിരിച്ചുവിട്ടു, 'ലാവുദതോ സീ' (2015) വഴി പരിസ്ഥിതി സംരക്ഷണത്തെ പ്രോത്സാഹിപ്പിച്ചു, ക്ലെരിക്കലിസത്തെ എതിര്‍ത്തുകൊണ്ട് സഭയുടെ മൗലിക തത്വങ്ങള്‍ സംരക്ഷിച്ചു. സ്ത്രീകളുടെ പങ്കാളിത്തം, ലൈംഗിക ദുരുപയോഗ ഉത്തരവാദിത്വം തുടങ്ങിയ പരിഷ്‌കാരങ്ങള്‍ക്കെതിരായ പ്രതിഷേധങ്ങള്‍ ഉണ്ടായെങ്കിലും, സഭയുടെ സങ്കല്‍പ്പിക ശക്തിയെ അദ്ദേഹം അപരിമിതമായി വികസിപ്പിച്ചു.

അദ്ദേഹത്തിന്റെ മരണം ഒരു യുഗത്തിന്റെ അന്ത്യം സൂചിപ്പിക്കുന്നു. എന്നാല്‍, സിനഡല്‍ സഭ എന്ന അദ്ദേഹത്തിന്റെ ദര്‍ശനം നിലനില്‍ക്കുന്നു. യുദ്ധം, അസമത്വം, മത്സരം എന്നിവയാല്‍ വിള്ളലുകളുള്ള ലോകത്തില്‍, 'ഒന്നിച്ച് നടക്കല്‍' എന്ന അദ്ദേഹത്തിന്റെ പൈതൃകം സഭയേയും മാനവികതയേയും പ്രതീക്ഷയിലേക്ക് ക്ഷണിക്കുന്നു.

• ഉപസംഹാരം

പ്രവര്‍ത്തനത്തില്‍ ഉള്‍ക്കൊണ്ട ദയയുടെ ശക്തിയായിരുന്നു പോപ്പ് ഫ്രാന്‍സിസിന്റെ പാപ്പാസിംഹാസനം. വിനയത്തിന്റെ മാതൃകയായി സഹോദരന്റെ പാദങ്ങള്‍ കഴുകല്‍, അഭയാര്‍ഥികളു മായി ഭക്ഷണം പങ്കിടല്‍, നാസ്തികരുമായുള്ള സംവാദം തുടങ്ങിയവ വഴി ധാര്‍മ്മികതയെക്കാള്‍ കാരുണ്യത്തില്‍ വേരൂന്നിയ ക്രിസ്തുമതത്തിന് ജീവന്‍ നല്‍കി. അദ്ദേഹത്തിന്റെ സിനഡല്‍ ദര്‍ശനം ക്രൈസ്തവ പൂര്‍ണ്ണതയ്ക്കു ഊന്നല്‍ നല്‍കുകയും, ക്രിസ്തുസ്‌നേഹം പഠിക്കുന്ന, മനുഷ്യരെ സേവിക്കുന്ന ഒരു സഭയ്ക്ക് വിത്തുകള്‍ നട്ടു. അദ്ദേഹ ത്തിന്റെ മരണത്തോടൊപ്പം, ഒരു ചോദ്യം നിലനില്‍ക്കു ന്നു: സഭയ്ക്കും സമൂഹത്തി നും അദ്ദേഹത്തിന്റെ മാതൃക പിന്തുടരാനുള്ള ധൈര്യം ഉണ്ടാകുമോ? ഫ്രാന്‍സി സിന്റെ വാക്കുകളില്‍, 'നമുക്ക് സ്വപ്നം കാണാം, ഒരൊറ്റ മനുഷ്യകുടുംബമായി, ഒരേ മാംസത്തെ പങ്കുവയ്ക്കുന്ന സഹയാത്രികരായി.'