മതാന്തര സംവാദത്തിന്റെ ദൈവശാസ്ത്രവും, ഫ്രാന്‍സിസ് പാപ്പയുടെ ഏകമാനവിക ദര്‍ശനവും

• മിഥുന്‍ ജെ ഫ്രാന്‍സിസ്, എസ് ജെ

2024 ല്‍ ഇന്തോനേഷ്യ, പാപ്പുവ ന്യൂഗിനിയ, ഈസ്റ്റ് തിമോര്‍, സിംഗപ്പൂര്‍ എന്നിവിടങ്ങളിലേക്കുള്ള ഫ്രാന്‍സിസ് പാപ്പയുടെ അപ്പസ്‌തോലികയാത്ര, മതാന്തര സംവാദം വളര്‍ത്തുന്നതിനും മാനവികതയുടെ ഐക്യം പ്രോത്സാഹിപ്പിക്കുന്നതിനുമുള്ള അദ്ദേഹത്തിന്റെ ശാശ്വതമായ പ്രതിബദ്ധതയുടെ ശക്തമായ തെളിവും ആഹ്വാനവുമായി ലോകത്തിന് അനുഭവപ്പെട്ടു. ഈ യാത്രയിലുടനീളമുള്ള പ്രസംഗങ്ങളില്‍, പ്രത്യേകിച്ച് സിവില്‍ അധികാരികളുമായും മതനേതാക്കളുമായും പ്രാദേശിക സമൂഹങ്ങളുമായും ഉണ്ടായ കൂടിക്കാഴ്ചകളില്‍, പരസ്പര ബഹുമാനത്തിന്റെയും, സഹകരണത്തിന്റെയും, സാര്‍വത്രിക സാഹോദര്യത്തിന്റെയും പാതകളിലേക്ക് സകലരേയും അദ്ദേഹം ക്ഷണിച്ചു. വിശ്വാസം, സാഹോദര്യം, അനുകമ്പ എന്നിവയെ പ്രഘോഷിച്ചു. ഇത് പാപ്പയുടെ ആഴത്തിലുള്ള ദൈവശാസ്ത്ര വീക്ഷണത്തെ പ്രതിഫലിപ്പിക്കുന്നു. ഈ തത്വങ്ങള്‍ മതാന്തരസംവാദത്തിന്റെ ദൈവശാസ്ത്രത്തില്‍ വേരൂന്നിയതാണ്; ഓരോ മനുഷ്യവ്യക്തിയുടെയും അന്തസ്സും ദൈവത്തിന്റെ മക്കളെന്ന നിലയില്‍ സകല മനുഷ്യരും പങ്കുവയ്ക്കുന്ന പൊതുഭാഗധേയവും പാപ്പ ഇവിടെ ഊന്നിപ്പറയുന്നു.

• മതാന്തര സംഭാഷണത്തിന്റെ ദൈവശാസ്ത്ര അടിത്തറ

ഫ്രാന്‍സിസ് പാപ്പ വിഭാവനം ചെയ്യുന്ന മതാന്തര സംവാദം, രണ്ടാം വത്തിക്കാന്‍ സൂനഹദോസിന്റെ പ്രബോധനങ്ങളുടെ അടിസ്ഥാനമായ ക്രിസ്തുവിന്റെ മാനവികതയില്‍ വേരൂന്നിയതും സഭയുടെ ആഴത്തിലുള്ള ദൈവശാസ്ത്രത്തിലധിഷ്ഠിതവുമാണ്. എല്ലാ മനുഷ്യരും, അവരുടെ മതപരമോ സാംസ്‌കാരികമോ ആയ പശ്ചാത്തലങ്ങള്‍ക്കെല്ലാമതീതമായി ദൈവത്തിന്റെ ഛായയിലും സാദൃശ്യത്തിലും സൃഷ്ടിക്കപ്പെട്ടവരാണെന്ന് (ഉല്‍പത്തി 1:27) ഓരോരുത്തരും തിരിച്ചറിയുന്നു. ഈ ദൈവിക ചിത്രം ഓരോ വ്യക്തിക്കും അന്തര്‍ലീനമായ അന്തസ്സും മഹത്വവും നല്‍കുന്നു, കൂടാതെ ഒരേ മനുഷ്യകുടുംബത്തിലെ അംഗങ്ങളെന്ന നിലയില്‍ പരസ്പരം പങ്കുവയ്ക്കപ്പെട്ട വ്യക്തിത്വങ്ങളാണെന്നും അവര്‍ മനസ്സിലാക്കുന്നു. ജക്കാര്‍ത്തയിലെ പ്രസിഡന്‍ഷ്യല്‍ കൊട്ടാരത്തില്‍ പാപ്പ നടത്തിയ പ്രസംഗത്തില്‍, അഗാധമായ ഈ ദൈവശാസ്ത്ര സത്യത്തിന്റെ പ്രതിഫലനമാണ്, ഇന്തോനേഷ്യയുടെ ദേശീയ മുദ്രാവാക്യമായ 'ആവശിിലസമ ഠൗിഴഴമഹ കസമ' ഭിന്നേക തുംഗല്‍ ഇക്ക' (നാനാത്വത്തില്‍ ഏകത്വം) എന്നു ഫ്രാന്‍സിസ് പാപ്പ എടുത്തു പറയുന്നു. സാംസ്‌കാരികവും വംശീയവും മതപരവുമായ വൈവിധ്യങ്ങളുടെ പരസ്പര ബഹുമാനത്തിനും അംഗീകാരത്തിനുമുള്ള പാപ്പയുടെ ആഹ്വാനം, 'ഫ്രത്തേലി തൂത്തി'യില്‍ പ്രകടിപ്പിച്ചതുപോലെ, മനുഷ്യസാഹോദര്യത്തെക്കുറിച്ചുള്ള കത്തോലിക്കാസഭയുടെ വിശാലമായ ധാരണയുമായി യോജിക്കുകയും ചെയ്യുന്നു.

മതസംവാദത്തെക്കുറിച്ചുള്ള പാപ്പയുടെ ദൈവശാസ്ത്ര ദര്‍ശനം കേവലം സഹിഷ്ണുതയല്ല, മറിച്ച് വ്യത്യാസങ്ങള്‍ മായ്ച്ചുകളയാതെ സ്വീകരിക്കുന്ന സജീവമായ പരസ്പര ഇടപെടലാണ്. സാഹോദര്യത്തെക്കുറിച്ച് സംസാരിച്ചപ്പോള്‍, പാപ്പ ഇരുപതാം നൂറ്റാണ്ടിലെ ഒരു കവിയെ ഉദ്ധരിച്ചു പറഞ്ഞത് ഇങ്ങനെയായിരുന്നു: 'ഒരോ മതവും രണ്ട് തുള്ളി വെള്ളം പോലെ വ്യത്യസ്തമാണ്.' ഈ രൂപകം മതാന്തരസംവാദത്തിന്റെ സാരാംശം മനോഹരമായി പകര്‍ത്തുന്നു: വ്യത്യാസങ്ങളെ അംഗീകരിക്കുന്നു. എന്നാല്‍, യോജിപ്പിലും പരസ്പര ബഹുമാനത്തിലും ജീവിക്കുക. സംവാദം, മതം മാറ്റത്തിനോ ഒരാളുടെ വിശ്വാസം അടിച്ചേല്‍പ്പിക്കുന്നതിനോ അല്ല. മറിച്ച്, മറ്റുള്ളവര്‍ക്കു സ്വന്തം മതപാതകള്‍ പിന്തുടരാനുള്ള സ്വാതന്ത്ര്യത്തെമാനിച്ചുകൊണ്ടുതന്നെ, ക്രിസ്തുവിനെ കണ്ടുമുട്ടുന്നതിന്റെ സന്തോഷം പങ്കിടുന്നതാണെന്ന്, ഫ്രാന്‍സിസ് പാപ്പയുടെ ദൈവശാസ്ത്രം ഊന്നിപ്പറയുന്നു.

• വിശ്വാസം: ഐക്യത്തിന്റെ അടിത്തറ

ഇന്തോനേഷ്യയിലെ വിവിധ മതസമൂഹങ്ങള്‍ക്കുള്ള പാപ്പയുടെ സന്ദേശത്തിന്റെ ആദ്യ സ്തംഭം വിശ്വാസമാണ്. ജക്കാര്‍ത്തയിലെ കത്തീഡ്രല്‍ ഓഫ് ഔര്‍ ലേഡി ഓഫ് ദി അസംപ്ഷനില്‍ നടത്തിയ പ്രസംഗത്തില്‍, വിശ്വാസത്തെക്കുറിച്ചുള്ള അദ്ദേഹത്തിന്റെ വിചിന്തനം, സൃഷ്ടിയുടെയും ജീവിതത്തിന്റെയും വരപ്രസാദത്തോടു നന്ദിയും ഉത്തരവാദിത്തവും വളര്‍ത്തുന്നതില്‍ വിശ്വാസത്തിന്റെ പങ്ക് എടുത്തുകാണിക്കുന്നു. തങ്ങളുടെ സമ്പത്തിനെ അഹങ്കാരത്തിന്റെ സ്രോതസ്സായി കാണരുതെന്നും മറിച്ച് ദൈവത്തിന്റെ കരുതലിന്റെയും ഔദാര്യത്തിന്റെയും ഓര്‍മ്മപ്പെടുത്തലായി കാണണമെന്നും അദ്ദേഹം വിശ്വാസികളെ ഉണര്‍ത്തി.

ഈ സാഹചര്യത്തില്‍, മതത്തിന്റെ അതിര്‍വരമ്പുകള്‍ മറികടന്ന് വിശ്വാസം ഒരു ഏകീകൃത ശക്തിയായി മാറുന്നു. ഇന്തോനേഷ്യയും പല രാജ്യങ്ങളെയും പോലെ ഒന്നിലധികം വിശ്വാസങ്ങളുടെ ആസ്ഥാനമാണെന്ന് ഫ്രാന്‍സിസ് പാപ്പ ചൂണ്ടിക്കാണിക്കുന്നു. എന്നിരുന്നാലും, ഒരാളുടെ വിശ്വാസത്തിന്റെ ആധികാരികത ജീവിതത്തിലൂടെ വളര്‍ത്തിയെടുക്കുന്ന പരസ്പര ബഹുമാനം സമാധാനപരമായ സഹവര്‍ത്തിത്വത്തിനുള്ള ഒരു പൊതു അടിത്തറയായി മാറുന്നു. വിശ്വാസവും വിനയവും, ദൈവത്തിന്റെ ദാനങ്ങളുടെ ആഴത്തിലുള്ള അംഗീകാരം ആവശ്യപ്പെടുന്നതാണെന്ന് ഊന്നിപ്പറഞ്ഞുകൊണ്ട്, സൃഷ്ടികളോടുള്ള നന്ദിയും ഉത്തരവാദിത്തവും ആദരവുമുള്ള പൊതുവായ മൂല്യങ്ങളില്‍ പങ്കുചേരുവാനായി ഫ്രാന്‍സിസ് പാപ്പ എല്ലാ മതാംഗങ്ങളെയും ക്ഷണിക്കുന്നു. ലുമെന്‍ ജെന്റിയം (16), നോസ്ത്രാ എതത്തെ (2) എന്നിവയില്‍ പ്രസ്താവിച്ചിരിക്കുന്നതുപോലെ, സഭയുടെ ദൃശ്യമായ അതിരുകള്‍ക്ക് പുറത്തുള്ള രക്ഷയുടെ സാധ്യതയെ സ്ഥിരീകരിക്കുന്ന വിശാലമായ കത്തോലിക്കാ പഠനവുമായി ഈ ദര്‍ശനം യോജിക്കുന്നു. ഇത് മതങ്ങള്‍ക്കിടയിലുള്ള ഇടപെടലുകളില്‍ തുറന്നതും പരസ്പര ബഹുമാനമുള്ളതുമായ സമീപനം ആവശ്യപ്പെടുന്നു.

• സാഹോദര്യം: വൈവിധ്യത്തെ ഏകത്വത്തിലേക്കുള്ള പാതയായി സ്വീകരിക്കുക

ഫ്രാന്‍സിസ് പാപ്പയുടെ ദര്‍ശനത്തിന്റെ രണ്ടാമത്തെ സ്തംഭം സാഹോദര്യമാണ്. അതു മാനവികതയെക്കുറിച്ചുള്ള ക്രിസ്തീയ ധാരണയുടെ കേന്ദ്രമായി അദ്ദേഹം അവതരിപ്പിക്കുന്നു. അയല്‍ക്കാരനെ സ്‌നേഹിക്കാനുള്ള ബൈബിളിലെ ആഹ്വാനവും (മത്തായി 22:39), ക്രിസ്തുവില്‍ യഹൂദനും ഗ്രീക്കുകാരനും തമ്മില്‍ വേര്‍തിരിവില്ല എന്ന വിശുദ്ധ പൗലോസിന്റെ ഉപദേശവും (ഗലാത്യര്‍ 3:28) പാപ്പയുടെ സാഹോദര്യ ദര്‍ശനത്തില്‍ പ്രതിഫലിക്കുന്നു. ഈ വെളിച്ചത്തില്‍, സാഹോദര്യത്തിന് ഫ്രാന്‍സിസ് പാപ്പ നല്‍കിയ ഊന്നല്‍, മനുഷ്യവൈവിധ്യം സാംസ്‌കാരികമോ മതപരമോ വംശീയമോ ആയ ഐക്യത്തിന് തടസമല്ല, മറിച്ച് ദൈവത്തിന്റെ സൃഷ്ടിയിലെ സമൃദ്ധിയുടെ പ്രകാശനമാണെന്ന് തിരിച്ചറിയാനുള്ള ആഹ്വാനമാണ് നല്‍കുന്നത്.

മതപരവും സാംസ്‌കാരികവുമായ ബഹുസ്വരതയുടെ ചരിത്രമുള്ള ഒരു രാജ്യമായ ഇന്തോനേഷ്യയില്‍, ഈ സന്ദേശം പ്രത്യേകിച്ച് അനുയോജ്യമായി പ്രതിധ്വനിക്കുന്നു. വൈവിധ്യമാര്‍ന്ന സമൂഹത്തില്‍ സാഹോദര്യത്തിന്, സഹിഷ്ണുതയേക്കാള്‍ കൂടുതല്‍ ആവശ്യ പ്രതിബദ്ധതയാണെന്ന് ഫ്രാന്‍സിസ് പാപ്പ അംഗീകരിക്കുന്നു. അതിന് മറ്റുള്ളവരോടുള്ള യഥാര്‍ത്ഥമായ തുറന്ന മനസ്സും സംവാദത്തില്‍ ഏര്‍പ്പെടാനുള്ള സന്നദ്ധതയും പൊതുനന്മയ്ക്കുള്ള പ്രതിബദ്ധതയും ആവശ്യമാണ്. ഈ ദര്‍ശനം ക്രിസ്ത്യന്‍ മുസ്ലീം ബന്ധങ്ങളിലേക്കു മാത്രം ഒതുങ്ങുന്നില്ല, മറിച്ച് എല്ലാ മതങ്ങളിലേക്കും വ്യാപിക്കുന്നു. സാഹോദര്യം സിദ്ധാന്തപരമായ വ്യത്യാസങ്ങള്‍ക്ക് അതീതമായ ഒരു സാര്‍വത്രിക മൂല്യമാണെന്ന് പാപ്പ ഊന്നിപ്പറയുന്നു. പാപ്പ പ്രസ്താവിച്ചതുപോലെ, സാഹോദര്യം എന്നത് ഒരാളുടെ വിശ്വാസം അടിച്ചേല്‍പ്പിക്കുന്നതിനല്ല, മറിച്ച് വര്‍ധിച്ചു വരുന്ന വിഭജിത ലോകത്ത് 'കൂട്ടായ്മയുടെ പ്രവാചകന്മാരായി' ജീവിക്കുന്നതിനായിരിക്കണം. ഇന്ന് കേരളത്തില്‍ വളരെ പ്രധാനപ്പെട്ട ഒരു മൂല്യമായി ഇത് മാറേണ്ടതിന്റെ ആവശ്യകതയുണ്ട്. ഓരോ മതനേതാവും, മറ്റു മതങ്ങളെ എതിര്‍ക്കുന്നതിനു പകരം, സാഹോദര്യം പ്രസംഗിക്കുന്ന സമയം ആഗതമാകണം.

• അനുകമ്പ: സഹനത്തോടൊപ്പം നടക്കുക

ഫ്രാന്‍സിസ് പാപ്പയുടെ സന്ദേശത്തിന്റെ മൂന്നാമത്തെ തൂണായ അനുകമ്പ, മനുഷ്യാവതാരത്തിന്റെ ദൈവശാസ്ത്രവുമായി ആഴത്തില്‍ ഇഴ ചേര്‍ന്നിരിക്കുന്നു. ക്രിസ്തുവിലൂടെ ദൈവം മനുഷ്യരാശിയുടെ കഷ്ടപ്പാടിലേക്ക് പ്രവേശിക്കുന്നു. അതിലൂടെ യഥാര്‍ത്ഥ അനുകമ്പ എന്നത് ഒരു വിദൂര ദാന ധര്‍മ്മമല്ല, മറിച്ച് മറ്റുള്ളവരുടെ വേദനയിലും പോരാട്ടത്തിലും ആഴത്തില്‍ പങ്കുചേരലാണെന്നും കാണിക്കുന്നു. കാരുണ്യത്തെക്കുറിച്ചുള്ള ഫ്രാന്‍സിസ് പാപ്പയുടെ ഈ വിചിന്തനം, ക്രിസ്തു ശാസ്ത്രപരമായ ഉള്‍ക്കാഴ്ചയില്‍ നിന്നുള്ളതാണ്. ഇത് മനുഷ്യരാശിയെ വളരെയധികം ആകര്‍ഷിക്കുന്നു. ദാനം നല്‍കുക മാത്രമല്ല, ദരിദ്രരുടെ കൈകളില്‍ തൊടാനും, അവരുടെ കണ്ണുകളിലേക്ക് നോക്കാനും, അവരുടെ കഷ്ടപ്പാടുകളില്‍ അവരോടൊപ്പം നടക്കാനും ഇത് വിശ്വാസികളെ പ്രേരിപ്പിക്കുന്നു.

ഈ അര്‍ത്ഥത്തില്‍, അനുകമ്പ മതാന്തര സംവാദത്തിന്റെ പ്രധാന വശമാണ്. നിസ്സംഗതയുടെയും ഭയത്തിന്റെയും വേലിക്കെട്ടുകള്‍ തകര്‍ക്കുകയും പരസ്പര സ്‌നേഹത്തിലും സാഹോദര്യത്തിലും വളരുകയും ചെയ്യേണ്ടതുണ്ടെന്ന് പാപ്പ ഉദ്‌ബോധിപ്പിക്കുന്നു. ഫ്രാന്‍സിസ് പാപ്പ തന്റെ പ്രസംഗത്തില്‍ മനോഹരമായി പറഞ്ഞതു പോലെ, 'ഹൃദയത്തിന്റെ പാലങ്ങള്‍' നിര്‍മ്മിക്കണം. മതമോ വംശമോ പരിഗണിക്കാതെ, മറ്റുള്ളവരുടെ കഷ്ടപ്പാടുകള്‍ സ്വീകരിക്കുന്നതിലൂടെ, കൂടുതല്‍ നീതിയുള്ളതും മാനുഷികവുമായ ഒരു സമൂഹം കെട്ടിപ്പടുക്കുന്നതില്‍ വിശ്വാസികള്‍ക്ക് സംഭാവന ചെയ്യാന്‍ കഴിയും. സഹാനുഭൂതിയിലേക്കുള്ള ഈ ആഹ്വാനം വ്യക്തിബന്ധങ്ങളില്‍ മാത്രം ഒതുങ്ങുന്നില്ല. മറിച്ച്, സമൂഹത്തിന്റെ ഘടനകളിലേക്കും വ്യാപിക്കുന്നു. സാമൂഹ്യനീതിയുടെ ആവശ്യകത, പ്രത്യേകിച്ച് ദാരിദ്ര്യം, അസമത്വം, സംഘര്‍ഷം എന്നിവയുടെ മൂലകാരണങ്ങളെ അഭിസംബോധന ചെയ്യുന്നതിന്റെ പ്രാധാന്യം ഫ്രാന്‍സിസ് പാപ്പ അടിക്കടി ഊന്നിപ്പറയുന്നു.

• ഏകീകൃത മാനവികതയെ ക്കുറിച്ചുള്ള ഫ്രാന്‍സിസ് പാപ്പയുടെ ദര്‍ശനം

അഗാധമായ മാനവികത ഒന്നാണെന്ന കാഴ്ചപ്പാടാണ് ഫ്രാന്‍സിസ് പാപ്പയുടെ സന്ദേശത്തിന്റെ കേന്ദ്രത്തിലുള്ളത്. ഈ ദര്‍ശനം സൃഷ്ടിയുടെയും വീണ്ടെടുപ്പിന്റെയും ദൈവശാസ്ത്രത്തില്‍ ആഴത്തില്‍ വേരൂന്നിയതാണ്. അവിടെ എല്ലാ മനുഷ്യരെയും ഒരേ ദൈവത്തിന്റെ കീഴില്‍ സഹോദരന്മാരായി കാണുന്നു. തന്റെ ചാക്രിക ലേഖനമായ 'ഫ്രത്തെലി തൂത്തി'യില്‍, ഫ്രാന്‍സിസ് പാപ്പ ഈ ദര്‍ശനം വ്യക്തമാക്കുന്നു. ഓരോ വ്യക്തിയുടെയും അന്തസ്സ് മാനിക്കപ്പെടുകയും, മുന്‍വിധി, വിദ്വേഷം, വിഭജനം എന്നിവയുടെ തടസ്സങ്ങള്‍ തകര്‍ക്കപ്പെടുകയും ചെയ്യുന്ന ആഗോള സാഹോദര്യത്തിനായി അദ്ദേഹം ആഹ്വാനം ചെയ്യുന്നു.

ഇന്തോനേഷ്യയില്‍, സമാധാനത്തിലേക്കും ഐക്യത്തിലേക്കുമുള്ള ഒരു പാതയെന്ന നിലയില്‍ മതാന്തരസംവാദത്തിന്റെ പ്രാധാന്യം ഉയര്‍ത്തിക്കാട്ടി, ഫ്രാന്‍സിസ് പാപ്പ ഈ ദര്‍ശനം വീണ്ടും ഉറപ്പിക്കുന്നു. തീവ്രവാദം, അസഹിഷ്ണുത, സാമൂഹിക അസമത്വം തുടങ്ങിയ പൊതുവായ വെല്ലുവിളികളെ അഭിമുഖീകരിക്കാന്‍, സാഹോദര്യത്തിന്റെയും അനുകമ്പയുടെയും നീതിയുടെയും മനോഭാവത്തില്‍ ഒരുമിച്ച് പ്രവര്‍ത്തിക്കാന്‍ അദ്ദേഹം രാഷ്ട്രീയ മത നേതാക്കളോട് ആഹ്വാനം ചെയ്യുന്നു. പാപ്പയുടെ സന്ദേശം വ്യക്തമാണ്: മനുഷ്യരാശിയുടെ ഭാവി അതിന്റെ പൊതുവിധി തിരിച്ചറിയാനും, പരസ്പരം ഐക്യദാര്‍ഢ്യത്തോടെ പ്രവര്‍ത്തിക്കാനുമുള്ള കഴിവിനെ ആശ്രയിച്ചിരിക്കുന്നു.

• ഉപസംഹാരം

ഫ്രാന്‍സിസ് പാപ്പയുടെ ഏഷ്യയിലേക്കുള്ള അപ്പസ്‌തോലിക യാത്രയും, സിവില്‍ അധികാരികളോടും മതനേതാക്കളോടും നടത്തിയ പ്രസംഗങ്ങളും, മതാന്തര സംവാദങ്ങളോടും സാര്‍വത്രിക സാഹോദര്യത്തിന്റെ ഉന്നമനത്തോടുമുള്ള ആഴമായ ദൈവശാസ്ത്ര പ്രതിബദ്ധതയെ പ്രതിഫലിപ്പിക്കുന്നു. വിശ്വാസത്തിലും സാഹോദര്യത്തിലും അനുകമ്പയിലും അധിഷ്ഠിതമായ മാനവികതയെക്കുറിച്ചുള്ള അദ്ദേഹത്തിന്റെ കാഴ്ചപ്പാട്, വിഭജിക്കപ്പെട്ട ലോകത്തിന്റെ വെല്ലുവിളികളോടു ശക്തമായി പ്രതികരിക്കുന്നു. വൈവിധ്യത്തിന്റെ സമ്പന്നതയെ ഉള്‍ക്കൊള്ളുകയും യഥാര്‍ത്ഥ സംഭാഷണം വളര്‍ത്തുകയും ചെയ്തുകൊണ്ട്, സമാധാനത്തിന്റെയും നീതിയുടെയും പരസ്പര ബഹുമാനത്തിന്റെയും പാതയില്‍ ഒരുമിച്ച് നടക്കാന്‍ ഫ്രാന്‍സിസ് പാപ്പ എല്ലാവരോടും ആഹ്വാനം ചെയ്യുന്നു. ക്രിസ്തുവിന്റെ പ്രബോധനങ്ങളിലും സഭയുടെ പാരമ്പര്യത്തിലും ആഴത്തില്‍ വേരൂന്നിയ ഈ ദര്‍ശനം, ഐകരൂപ്യത്തിനു പകരം വ്യത്യസ്ത വിശ്വാസങ്ങളുടെയും സംസ്‌കാരങ്ങളുടെയും ജനങ്ങളുടെയും യോജിപ്പുള്ള സഹവര്‍ത്തിത്വത്തിലൂടെ ഐക്യം കൈവരിക്കുന്ന ഒരു ലോകത്തെ സംബന്ധിച്ച പ്രതീക്ഷയുണര്‍ത്തുന്നു.